De gemeente Borkel en Schaft, die in 1810 was ontstaan na afscheiding van de gemeente Bergeijk, was samengesteld uit verschillende kernen: de dorpen Borkel en Schaft, de gehuchten Achterste Brug en Voorste Brug en de buurtschappen De Kapel, De Straot, De Hoek, Klein Borkel, ’t Poterseind en Klein Schaft.
De eerste schriftelijke vermeldingen van Borkel zijn terug te vinden in het Cijnsboek van de Hertog van Brabant van 1340-1350. Borkel behoorde in deze periode tot het cijnsdorp Eersel.
Op “De Kapel”, bij het Kapellerpad, stond eerst een kapel van de H. Antonius Abt, gebouwd in 1444. Deze heilige is jarenlang vereerd geweest op 17 januari, zijn naamdag. Borkel & Schaft was toen een bedevaartplaats. Van heinde en verre kwamen pelgrims naar Borkel om d’n Heilige Antonius te vereren, de heilige met het varken aan zijn voeten, van wie het beeld nog steeds in de kerk staat. Er werd tijdens de bedevaart speciaal gebeden om gespaard te blijven van de veepest. Op 17 januari werd toen ook nog de jaarmarkt gehouden. Onze molen is naar hem vernoemd.
Geschiedenis van de burenplicht
In de ontginningsgebieden van het Brabantse land woonden de boeren/landbouwers vaak in kleine gemeenschappen bijeen (enkele boerenbedrijfjes) en vormden zo gehuchten of buurten.
Ook het grote heide- en zandgrondgebied rond het huidige Borkel en Schaft kent nog vele buurten zoals: de Achterste Brug, de Hoek, de Kapel, de Beken, de Pee, de Voorste Brug, Klein Schaft, Klein Borkel, het Poterseind, de Achelse Dijk, ‘t Heike, De Straat en het Wolfsen. Zij worden allemaal genoemd in het volkslied van Borkel en Schaft. De bewoners in zo’n buurt waren veel op elkaar aangewezen. Daaruit ontstonden als het ware afspraken voor hulp en bijstand. Die werden zo algemeen aanvaard, dat ze later burenplichten werden genoemd. Enkele burenplichten in het verleden waren:
Bij de geboorte:
Bij het trouwen:
Bij het oogsten:
Bij het slachten:
Bij het verhuizen:
En verder bij het aardappelen rapen, helpen bij de geboorte van een kalf, bij ziekte hulp bieden.
Nu nog zijn in onze omgeving nog levendig en min of meer van kracht: de burenplicht (hulp) bij het overlijden in de buurt:
Daar, waar nodig, de familie helpen en bijstaan Geld inzamelen in de buurt voor bloemen en misintenties.
Wapen van Borkel en Schaft: De Houten Ploeg
Ter gelegenheid van het millennium heeft de hele gemeenschap op 2-1-2000 een echt dorpsfeest gekend. Bij die gelegenheid is een monument onthuld van de oude houten ploeg. In de heemtuin bij de molen is dit herdenkingsmonument geplaatst en te bewonderen.
De achterliggende gedachte is dat vroegere bewoners van Borkel en Schaft met zo’n model houten ploeg het land bewerkten.
Sinds 1998 heeft Borkel en Schaft een eigen vlag naar het wapen van Borkel en Schaft zoals dat in 1818 door de Hoge Raad van Adel is verleend. Het is een blauwe vlag met daarin een gouden ploeg.
De vlag zit in het welkomstpakket voor nieuwe inwoners en is bij te bestellen via info@dorpsinitiatiefbes.nl De kosten voor de vlag zijn 12,50 euro.De vlag wordt gehesen bij speciale gelegenheden:
Op feestdagen, zoals Bevrijdingsdag, Koningsdag of tijdens de kermis.
Ook wanneer er een honderdjarige in het dorp is of een vereniging een jubileum viert hangt de vlag uit.
© Copyright 2024 Borkel & Schaft